‘Nyet sonder Godt’
Ongelooffelijcke wreetheijt en moorderije
De populaire chirurgijn Damiaen van Cruyskercke trad op 4 oktober 1622 in het huwelijk met Maarijtge Willemsdochter. De uit Delft afkomstige Maarijtge was weduwe en had haar kinderen reeds op jonge leeftijd verloren. In Brielle wilde ze een nieuwe start maken en aanvankelijk waren het gelukkige jaren, totdat Damiaen in 1627 ziek werd. Ondanks de medicijnen en goede zorg overleed de Brielse chirurgijn, waarna Maarijtge opnieuw alleen achter bleef.
In de zomer van 1628 trouwde Maartijge opnieuw, ditmaal met ene Jan Jansz., een wever die bij haar was ingetrokken. Dit was allesbehalve een gelukkig huwelijk: na een maand had het echtpaar slaande ruzie en krap twee maanden later overleed Jan. Dit wekte wantrouwen, want Jan was een gezonde kerel in de bloei van zijn leven geweest. Hij was nooit ziek en men vond zijn onverwachte overlijden op z’n minst verdacht. Er kwam een stroom geruchten op gang: Maarijtge zou een dag eerder rattengif hebben gekocht. De baljuw en schepenen besloten sectie op het lichaam te laten verrichten en daarbij werd inderdaad een ‘seeckere quantiteyt rattecruyt’ aangetroffen.
Maarijtge werd opgepakt en verhoord. Er waren geen martelwerktuigen nodig om haar aan het praten te krijgen. De verschrikkelijke bekentenis verbijsterde de baljuw. Maartijge had Jan inderdaad vergiftigd, want het huwelijk met hem bleek een vergissing en zijn dood de eenvoudigste uitweg. Bovendien bekende ze Damiaen te hebben vermoord, want toen de chirurgijn ziek was, mengde ze rattengif met het medicijn en diende hem de rest toe via het eten. Nog diezelfde week had Damiaen van Cruyskerken de geest gegeven.
Het bleef niet bij die twee mannen. Ook haar echtgenoot Abraham Pietersz uit Vierpolders had ze bier met rattengif voorgezet en in haar vorige woonplaats Rotterdam had ze onopgemerkt vier mannen op vrijwel identieke wijze om het leven gebracht. En alsof dat niet genoeg was: ook haar acht kinderen hadden het moeten ontgelden. De kinderen had ze na vijf weken tot anderhalf jaar na de geboorte pap met rattengif gevoerd. Een van de redenen, ‘omdat tzelve kindt altijt syek’ was.
Het was voor Brielle een unieke misdaad en het vonnis luidde de doodstraf. Op de Markt voor het raadhuis werd een brandstapel opgericht, waar ze “levendich (werd) verbrandt tot assche ende polver”. Het was op dit moment dat Maarijtge Willemsdr. met de laatste woorden ‘Nyet sonder godt’ haar dood tegemoet ging.
In januari 1957 werd de Markt opnieuw bestraat, met de tekst ‘Nyet sonder Godt’.
